Zeezoogdieren, gelijk en toch zo anders

De mens is altijd geboeid geweest door zeezoogdieren. Hoewel ze in veel gevallen heel hard op vissen lijken, zijn er duidelijke verschillen in gedrag, uitzicht en intelligentie. Waarom boeien deze dieren ons zo maar vormen wij zo een grote bedreiging voor hen?

Definitie van zeezoogdieren

Een zeezoogdier is een zoogdier dat in het water leeft en hier zijn voeding kan vinden. Het feit dat het zoogdieren zijn wil zeggen dat ze ademen door longen, levende jongen baren en de jongen zogen.

Anatomie

Zoogdieren ontwikkelden zich aan land en enkele soorten hebben zich in het Eoceen aangepast en zijn in het water gaan leven. Van deze overstap zijn nog duidelijke overblijfselen te zien. De beenderen in de borstvinnen van walvisachtigen zijn zeer gelijkend aan de beenderen die we aantreffen bij evenhoevige dieren in de voorpoten en bij de mens in de handen. En hoewel de meeste zeezoogdieren geen vinnen achteraan hebben, bevat het skelet wel kleine beenderen als overblijfsel van een bekken.
In oktober van 2006 werd door een Japanner een tuimelaar waargenomen die kleine vinnen had aan de achterkant van zijn lichaam. Volgens wetenschappers zou de reden liggen in het feit dat het bekken van dit dier meer ontwikkeld is dan gewoonlijk.

Een ander belangrijk gegeven aan deze zeezoogdieren is dat ze, net als alle andere zoogdieren, ademen door longen. Hiervoor is het belangrijk dat ze steeds naar de oppervlakte kunnen om te ademen. Daarom slapen bepaalde soorten (zoals vb dolfijnen) ook nooit; ze laten elke hersenhelft om de beurt rusten zodat ze wakker kunnen blijven om adem te halen en op hun hoede te zijn voor gevaren.

Een volgend belangrijk gegeven is de ruggegraat van de zeezoogdieren. Terwil de ruggengraag van vissen vooral gemaakt is voor zijwaardse bewegingen, het bewegen van de staart gaat van links naar rechts, is dat bij de zeezoogdieren wel anders. De ruggengraag van zoogdieren die op het land leven is aangepast aan deze omgeving en perfect gebouwd voor lopen en rennen. Aangezien zeezoogdieren van landzoogdieren afstammen, is de ruggengraat gelijkaardig gebouwd waardoor deze dieren een horizontale staart hebben en op en neer bewegen om vooruit te gaan.

Bedreigingen

Hoe geboeid de mens ook is door deze dieren, we vormen even goed een bedreiging voor hun voortbestaan.
Overbevissing is een belangrijke oorzaak voor het uitsterven van zeezoogdieren. Omdat we erin geslaagd zijn hun opsporingsmethodes voor scholen vis, door middel van echolocatie, na te bootsen, zijn we er vaak sneller bij dan deze dieren. Orka’s mogen dan wel zo slim zijn nu ook de boten te volgen ipv zelf op zoek te gaan, we kapen toch een heel stuk voedsel voor hun neus weg.

Ook de visnetten zelf vormen een grote bedreiging voor deze dieren. Ze vinden de scholen vis en gaan hierin jagen maar zijn zich niet bewust dat ze verstrikt zullen raken in de netten. Omdat ze hierdoor niet naar boven kunnen om te ademen, verdrinken ze.

Overbevaren van de wateren is dan weer een ander probleem. Er zijn genoeg gevallen bekend waarbij walvissen botsten met grote schepen en aan de verwondingen overleden. Ook de schroeven van deze schepen zijn levensbedreigend voor de dieren. Om nog maar te zwijgen van de geluidsoverlast van deze schepen. Het geluid van een motor en een schroef zijn voor zeezoogdieren zeer luid hoorbaar en aangezien communicatie voor hen zeer belangrijk is, brengt het hen danig in de war.

Tenslotte is de vervuiling van het zeewater misschien wel de gevaarlijkste bedreiging van allemaal. Alle levende organismen in deze waters nemen de gif- en afvalstoffen op en door de voedselketen komt het bij zeezoogdieren terrecht. Omdat deze dieren ook nog eens hun jongen zogen, worden de giffen gemakkelijk door gegeven. De vervuiling zorgt ook voor een vermindering van krill, kleine garnaalachtige dieren die de voedselbron vormen voor heel wat baleinwalvissen zoals de blauwe vinvis.

Een positieve noot

Gelukkig zijn er ook die organisaties die werken voor de bescherming van deze dieren en het behoud van hun wereld. Ook bij strandingen is het belangrijk zo snel mogelijk hulp te kunnen bieden. Volgens Thierry Jauniaux beschikt België over een uniek systeem van interventienetwerk dat ervoor zorgt dat bij een stranding alle nodige diensten in actie komen. Deze ploegen proberen ervoor te zorgen de dieren zo snel mogelijk op te vangen en zo mogelijk weer in hun omgeving los te laten.
Ook het verzorgen van gestrande zeehondjes en deze terug in de vrije natuur laten is zeer belangrijk en werkt dankzij verschillende gepassioneerde en gedreven organisaties.